Saeed Jaffrey, een in India geboren acteur wiens charme en aantrekkingskracht op een gedenkwaardig effect werden gebruikt toen hij een loyale voetsoldaat speelde in The Man Who Would Be King, een Indiase staatsman in Gandhi en een plezierzoekende huisjesmelker in My Beautiful Laundrette, stierf november 14 in een ziekenhuis in Londen. Hij was 86.
Zijn familie, die het overlijden aankondigde, zei dat de oorzaak een hersenbloeding was.
Na een vroegrijpe start op radio en toneel in India, vestigde de heer Jaffrey zich eind jaren vijftig in New York met de ambitie om Broadway te veroveren. Hij vond beperkt succes, en zijn weliswaar dwangmatige rokkenjagerij leidde tot de ineenstorting van zijn eerste huwelijk, met actrice Madhur Jaffrey. Later werd ze een gerenommeerd kookboekauteur en presentator van kookprogramma's die werd gecrediteerd met het populair maken van de Indiase keuken in het Westen.
Jaffrey zocht een schone start in Londen, waar zijn klinkende stem hem werk opleverde op de radio, op het West End-podium en uiteindelijk op televisie, waar hij een smokkelaar van illegale immigranten speelde in de serie Gangsters uit de late jaren 70 en de eigenaar van een luxe Indiaas restaurant in Tandoori Nights eind jaren 80.
Zijn doorbraak was in The Man Who Would Be King, de bewerking van regisseur John Huston van het Rudyard Kipling-avonturengaren dat zich afspeelt in de Britse Raj. Jaffrey speelde een Gurkha-vertaler en fixer die twee Britse soldaten (Michael Caine en Sean Connery) helpt bij het uitvoeren van een massale oplichting in een stammenrijk in een poging om een fortuin binnen te halen.
Saeed Jaffrey, links, in My Beautiful Laundrette. (Filmwinkel/REX Shutterstock) De film bleek een enorm kritisch en populair succes te zijn en vestigde de heer Jaffrey als een betaalbaar handelsartikel.
Hij volgde die uitvoering met een hoofdrol in The Chess Players (1977) van regisseur Satyajit Ray als een door schaken geobsedeerde moslimaristocraat en een ondersteunende rol in Gandhi (1982) van regisseur Richard Attenborough als de Indiase grondlegger Sardar Patel. Hij kreeg lofbetuigingen in My Beautiful Laundrette (1985) van regisseur Stephen Frears, een slappe hit waarin hij een opwaarts mobiele maar hinky Pakistaanse zakenman in Londen speelde.
Jaffrey verscheen in vele andere projecten die de Brits-Indische betrekkingen onderzochten, waaronder David Lean's verfilming van E.M. Forster's A Passage to India (1984) en de prestigieuze tv-miniserie The Far Pavilions en The Jewel in the Crown.
Vanaf het midden van de jaren tachtig werd meneer Jaffrey een hoofdbestanddeel van tientallen in India gemaakte films, waarin hij vaak werd gecast als de heerlijk ondeugende oom. Ook keerde hij regelmatig terug naar Engelstalige producties, waaronder een terugkerende rol als winkelier in de Britse tv-serie Coronation Street.
Zijn dood leidde tot een stortvloed van eerbetonen in India. In een tweet beschreef premier Narendra Modi hem als een veelzijdige acteur wiens flair en veelzijdigheid altijd herinnerd zullen worden.
Saeed Jaffrey werd geboren in Malerkotla, in de staat Punjab in India, op 8 januari 1929. Hij kreeg een rondreizende opvoeding in Noord-India en verhuisde vaak voor het werk van zijn vader als arts voor de volksgezondheid.
Hij herleidde zijn vroegste interesse in toneelspelen tot zijn jeugd. Als schooljongen, zei hij, was hij klein en kwetsbaar voor pestkoppen, dus perfectioneerde hij indrukken van leraren om gunst te winnen bij andere studenten. Na zijn studie geschiedenis aan de Universiteit van Allahabad in India, trad hij in 1951 toe tot All India Radio, dat op zoek was naar Engelssprekende omroepers.
Hij toonde een aanleg voor scenarioschrijven en acteren op de radio, en hielp ook bij het oprichten van een amateurtheatergroep in New Delhi die werken presenteerde van toneelschrijvers zo gevarieerd als William Shakespeare en Tennessee Williams.
Zijn belofte leidde halverwege de jaren vijftig tot een Fulbright-beurs om drama te studeren aan de Katholieke Universiteit in Washington. Hij werd vergezeld door Madhur Bahadur, een Indiase actrice met wie hij al snel trouwde en met wie hij drie dochters had.
Ze vestigden zich in New York, waar Jaffrey een bijrol op Broadway won als de brahmaanse professor Godbole in een goed ontvangen bewerking van A Passage to India uit 1962, tegenover Gladys Cooper en Eric Portman.
In 1980 trouwde hij met Jennifer Sorrell, een castingbureau. Naast zijn vrouw zijn onder meer zijn dochters, waaronder actrice Sakina Jaffrey, overlevenden.
Meneer Jaffrey stond niet bekend om zijn ingehouden ego. In interviews speelde hij zijn speelse persoonlijke leven - verder versterkt in zijn memoires, Saeed, An Actor's Journey - en kon hij zijn werk afwijzen in wat hij dwaze kleine Bollywood-films noemde. In 1995 ontving hij de Order of the British Empire voor zijn bijdragen aan drama.
Het had jaren geduurd voordat meneer Jaffrey alleen als acteur in zijn levensonderhoud kon voorzien. Soms tekende hij cartoons en werkte hij in de publiciteit en reclame. Hij was een verkoper bij Harrods toen Ingrid Bergman, die met hem in een toneelstuk op West End verscheen, hem in het Londense warenhuis zag.
Ik wilde niet dat ze medelijden met me zou hebben, dus deed ik mijn jas en stropdas aan en gedroeg ik me als een klant, vertelde hij jaren later aan de BBC. Ingrid zei: 'Oh Saeed, wat leuk om je te zien, ben je Harrods aan het opkopen?' Terwijl ik in feite ongeveer twee pond op zak had.
